Home
Wprowadzenie
Programy
Inne
  

Choroby powodowane przez grzyby z królestwa Fungi, gromady Ascomycota, rzędu Diaporthales, rodzin Gnomoniaceae i Valsaceae

Słownik niezrozumiałych pojęć tutaj

Wprowadzenie

Grzyby z rodzin Gnomoniaceae i Valsaceae są blisko spokrewnione. Jeszcze niedawno obie rodziny traktowano jako jedną, Valsaceae. Grzyby te tworzą wzniesione perytecja, zaopatrzone w długie szyjki. U przedstawicieli Gnomoniaceae są one ustawnione pionowo względem substaru, a u gatunków z rodziny Valsaceae ukośnie. Ujścia szyjek występują pojedynczo lub skupiają się wokół stromatycznego dysku. Perytecja zawierają liczne worki, których podstawa z czasem rozkłada się (łuszczy się). Zarodniki workowe są jedno- lub wielokomórkowe, hialinowe do żółtych. Stadia mitomorficzne są reprezentowane przez piknidia lub acerwulusy.

Siedliskiem grzybów z rodzin Gnomoniaceae i Valsaceae są liście, młode pędy, gałęzie i pnie drzew.

Warunkami sprzyjającymi rozwojowi tych grzybów są deszczowa i wilgotna pogoda, rany pędów lub liści, obecność martwych pędów lub kłód i okresy spoczynku drzew, które charakteryzują się małym natężeniem fizjologicznych procesów odpornościowych rośliny.

Zarówno mejospory, jak i mitospory grzybów z rodzin Gnomoniaceae i Valsaceae są rozprzestrzeniane głównie przez krople deszczu, owady i ludzi.

Najbardziej znanymi patogenami z rodziny Gnomoniaceae są:
  • Apiognomonia errabunda (stadium mitomorficzne: Discula platani), sprawca antraknozy platana,
 
  • Apiognomonia errabunda (stadium mitomorficzne: Discula umbrinellai), sprawca antraknozy lipy,
 
  • Apiognomonia errabunda (stadium mitomorficzne: Discula campestris), sprawca antraknozy klonu,
 

  • Diaporthe neoviticola (stadium mitomorficzne: Phomopsis viticola ), sprawca plamistości pędów i liści winorośli,

 
  • Gnomonia leptostyla (stadium mitomorficzne: Marssonina juglandis), powodująca antraknozę orzecha włoskiego.

 
Od lewej: objawy chorobowe antraknozy platana (1-4) i jej sprawca, Discula platani (5-9)
Od lewej: objawy chorobowe antraknozy lipy (1-3), antraknozy klonu (4, 5) i acerwulusy z zarodnikami konidialnymi (konidiami) sprawcy antraknozy klonu, Discula campestris (6-8)
Od lewej: objawy chorobowe antraknozy orzecha włoskiego (1-6) i jej sprawca, Marssonina juglandis (5-8)

 

Najbardziej znanymi patogenami z rodziny Valsaceae są:

 
  • Cryptodiaporthe populea (st. mitomorficzne: Dothichiza populea), wywołujące raka topoli,
 
  • Diaporthe neoviticola (stadium mitomorficzne: Phomopsis viticola ), sprawca plamistości pędów i liści winorośli,
 
  • Valsa sordita (st. mitomorficzne: Cytospora chrysosperma), powodująca zgorzel kory topoli.
Raka topoli (Dothichiza populea)
Góra: objawy chorobowe zgorzeli kory topoli; dół, od lewej: objawy chorobowe zgorzeli kory topol (1-3) i piknidia jej sprawcy, Cytospora chrysosperm (3)

 

Zimowanie tych grzybów odbywa się w postaci grzybni, mejospor i mitospor na porażonych organach lub w formie niedojrzałych perytecjów na zainfekowanych pędach lub opadłych liściach.

Patogeny z rodzin Gnomoniaceae i Valsaceae są głównie przyczynami raków lub zgorzeli pędów oraz plamistości, tj. tzw. antraknoz liści i pędów drzew.

Ochrona drzew przed grzybami chorobotwórczymi z rodzin Gnomoniaceae i Valsaceae obejmuje (1) utrzymywanie drzew w dobrej kondycji, (2) unikanie ich ranienia, (3) usuwanie zrakowaceń z pni i grubych gałęzi, po czym zabezpieczanie powstałych ran pastami ogrodniczymi, (4) usuwanie silnie porażonych organów roślin i (5) niszczenie zainfekowanych, opadłych liści.

Cel ćwiczenia

1.
Poznanie objawów chorobowych platana klonolistnego i orzecha włoskiego porażonych sprawcami odpowiednio antraknozy platana i antraknozy orzecha włoskiego oraz metod ochrony tych drzew przed tymi patogenami.
2.
 Poznanie objawów chorobowych winorośli porażonej sprawcą plamistości pędów i liści winorośli oraz metod ochrony winorośli przed tym patogenem.
2.
Poznanie objawów chorobowych topoli porażonej grzybami wywołującymi zgorzel kory topoli i raka topoli oraz metod ochrony topoli przed sprawcami tych chorób.
3.
Poznanie cech morfologicznych perytecjum Gnomonia leptostyla, sprawcy antraknozy orzecha włoskiego.

Materiał

Liście i pędy platana klonolistnego z objawami antraknozy platana. Liście orzecha włoskiego porażone sprawcą antraknozy orzecha włoskiego. Pędy i liście winorośli z objawami plamistości pędów oraz liści winorośli. Preparat mikroskopowy z przekrojem poprzecznym piknidiów sprawcy plamistości pędów i liści winorośli. Pędy topoli z objawami raka i zgorzeli kory topoli. Preparat mikroskopowy z przekrojem poprzecznym perytecjum Gnomonia leptostyla.

Ćwiczenie

1.
Wykorzystując materiał zielnikowy, narysuj i opisz objawy chorobowe występujące na liściach i pędach platana porażonego sprawcą antraknozy platana. Zwróć uwagę na charakterystyczne nerwobrzeżne umiejscowienie nekroz liści i obumarłe wierzchołki pędów.
2.
Porównaj w tabeli objawy chorobowe spowodowane sprawcą antraknozy platana i sprawcą antraknozy orzecha włoskiego. W porównaniu uwzględnij rozmieszczenie nekroz, ich zabarwienie i kształt.
3.
W oparciu o preparat mikroskopowy, narysuj i opisz cechy morfologiczne przekroju poprzecznego perytecjum Gnomonia leptostyla. Zwróć uwagę na kształt owocnika, zabarwienie jego ściany, kształt worków, obecność wstawek (wydłużonych strzępek rozdzielających worki) i peryfiz (krótkich strzępek wyścielających ujście perytecjum).
4.

Wykorzystując materiał zielnikowy, narysuj i opisz objawy chorobowe występujące na liściach i pędach winorośli porażonej sprawcą plamistości pędów i liści winorośli.
5.

Wykorzystując preparaty mikroskopowe, narysuj i opisz cechy morfologiczne przekroju poprzecznego piknidium Phomopsis viticola. Zwróć uwagę na umiejscowienie, kształt owocnika, zabarwienie jego ściany i kształt oraz zabarwienie zarodników.
6.
Narysuj makroskopowe objawy chorobowe towarzyszące pędom topoli porażonym przyczynami raka i zgorzeli kory topoli. Porównaj te dwie choroby w tabeli, uwzględniając umiejscowienie objawów chorobowych, ich zabarwienie i kształt oraz obecność tkanki kalusowej.
7.
 Wykorzystując internet i/lub aktualne Zalecenia Ochrony Roślin uzupełnij brakujące dane w tabeli podanej niżej.

Choroba
(sprawca)

Nazwa środka

Sposób działania [kontaktowy, interwencyjny (wgłębny),
systemiczny (układowy)]

Dawka/ha

Toksyczność

Karencja

Substancja czynna

Rodzaj zakłócanego procesu życiowego

Uwagi (zalecany sposób stosowania, przeciwskazania, ED50, LD50, ect.)

Antraknoza orzecha włoskiego [Gnomonia leptostyla (Marssonina juglandis)]
             
Plamistość pędów i liści winorośli [Diaporthe neoviticola (Phomopsis viticola)]
             

Rak topoli[Cryptodiaporthe populea (Dothichiza populea)]
             
Zgorzel kory topoli [Valsa sordita (Cytospora chrysosperma)]
             

Pytania

1.
Określ źródło pierwotnej infekcji platana przez sprawcę antraknozy platana.
2.
Wymień stadium mejomorficzne i mitomorficzne sprawcy antraknozy platana.
3.
Jakiego typu owocniki stadium mejomorficznego i mitomorficznego wytwarza sprawca antraknozy platana?
4.
Poznaj cykl chorobowy antraknozy platana i opracuj metody zapobiegania oraz zwalczania sprawcy tej choroby.
5.
Podobnie jak w pkt. 4., przygotuj materiał dotyczący antraknozy orzecha włoskiego.
6.
Które stadium, mejomorficzne, czy mitomorficzne odgrywa większą rolę w procesie wywoływania raka topoli i zgorzeli kory topoli?